Νομικά Θέματα Επιχειρηματικότητας

Διαβάστε σε αυτή την ενότητα:

Εισαγωγή στο Δίκαιο

Δίκαιο είναι το σύνολο ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με υποχρεωτικό τρόπο την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων και των εταιρειών.

1. Χαρακτηριστικά του Δικαίου

  • Ρυθμίζει την εξωτερική συμπεριφορά των μελών μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, που είναι οργανωμένη σε κράτος. Δεν απευθύνεται στη συνείδηση ή τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.
  • Έχει ετερόνομη προέλευση. Πηγάζει από οργανωμένη σε κράτος κοινωνία και όχι από τη συνείδηση ή τη βούληση του ατόμου.
  • Είναι υποχρεωτικό, αφού το κράτος σε περίπτωση μη συμμόρφωσης έχει τα μέσα (ποινές, αναγκαστική εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων) να το επιβάλει.
  • Έχει γενικό και αφηρημένο χαρακτήρα, αφού δε ρυθμίζει ατομικές περιπτώσεις, αλλά ευρύτερο και αφηρημένο αριθμό περιπτώσεων.

2. Διαίρεση Δικαίου

Το Δίκαιο διακρίνεται σε θετικό, που είναι το σύνολο των κανόνων του δικαίου που πηγάζουν από μια συγκεκριμένη πολιτεία και ισχύουν στα εδαφικά πλαίσια της πολιτείας αυτής και σε φυσικό, που είναι το ιδεατό σύστημα κανόνων που πηγάζουν από τη φύση των πραγμάτων και ταυτίζονται με την αφηρημένη έννοια της δικαιοσύνης. Το δίκαιο διαιρείται σε:
Δημόσιο δίκαιο, το οποίο αποτελείται από κανόνες που ρυθμίζουν σχέσεις, στις οποίες από το ένα τουλάχιστο μέρος μετέχει το κράτος ή ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ως φορέας κρατικής εξουσίας. Το Δημόσιο δίκαιο υποδιαιρείται σε:

  • Διεθνές Δίκαιο, που ρυθμίζει σχέσεις ανάμεσα σε κράτη.
  • Εσωτερικό Δίκαιο (Συνταγματικό, Διοικητικό, Ποινικό, Δικονομικό και Εκκλησιαστικό).

ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, το οποίο αποτελείται από κανόνες που ρυθμίζουν τις σχέσεις ανάμεσα σε ιδιώτες, δηλαδή σε πρόσωπα που δεν ασκούν κρατική εξουσία και είναι γι' αυτό ισότιμα. Το Ιδιωτικό Δίκαιο υποδιαιρείται σε:

  • Αστικό Δίκαιο, που ρυθμίζει τις βιοτικές σχέσεις της ιδιωτικής ζωής και των ιδιωτικών συναλλαγών που διαμορφώνονται μέσα σε ένα κράτος ανάμεσα στους πολίτες του.
  • Εμπορικό Δίκαιο.
  • Εργατικό Δίκαιο, που έχει μικτό χαρακτήρα γιατί μεγάλο μέρος του ανήκει στο δημόσιο δίκαιο.
  • Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, που αποτελείται από κανόνες που καθορίζουν το δίκαιο ελληνικό  ή ξένο – που πρέπει να εφαρμόζεται όταν η συγκεκριμένη σχέση συνδέεται με περισσότερες έννομες τάξεις.

3. Ιεραρχική κατάταξη των κανόνων δικαίου

  • Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο
  • Σύνταγμα
  • Γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες Διεθνούς Δικαίου
  • Νόμος
  • Διάταγμα
  • Υπουργική Απόφαση

4. Δικαστική προστασία αστικών δικαιωμάτων

  • Πολιτικά Δικαστήρια
  • Πρωτοβάθμια Δικαστήρια (Ειρηνοδικεία, Μονομελή Πρωτοδικεία, Πολυμελή Πρωτοδικεία)
  • Δευτεροβάθμια Δικαστήρια (Πολυμελή Πρωτοδικεία, Εφετεία)
  • Άρειος Πάγος
  • Δικαστήριο Ε. Κ.
  • Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Χρήσιμο υλικό περί νομοθεσίας εταιρειών

Στις παραγράφους που ακολουθούν καταγράφεται ενδεικτικά μέρος του νομοθετικού πλαισίου των επιχειρήσεων.

1. ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ

  • Κίνητρα ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη και την περιφερειακή σύγκλιση, Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 3299/2004.
  • Ενισχύσεις ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας και άλλες διατάξεις, Παλαιός Αναπτυξιακός Νόμος 2601/1998.

2. ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Γενική Νομοθεσία

  •  "Περί του Εμπορικού Νόμου" ΒΔ 19.4/1.5.1835 (άρθρα 19, 29-37, 40-41, 44-46, 64).
  •  "Περί Ανωνύμων Εταιρειών" ΚΝ 2190/1920.
  • Προσαρμογή του Κ.Ν. 2190/1920 Περί Ανωνύμων Εταιρειών, ΠΔ 360/1993/Α-153.
  • "Περί Δελτίου Ανωνύμων Εταιρειών" ΠΔ 16-22.1.1920 (άρθρα 1-7).
  • "Καθορισμός της διαδικασίας δημοσίευσης στο τεύχος Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης (ΤΑΕ-ΕΠΕ) της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, της ανακοίνωσης καταχώρισης, στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών, της απόφασης σύστασης και έγκρισης του καταστατικού Ανώνυμης Εταιρείας" ΑΥΟικΟικΑνάπτ Κ2-10200/2002.
  • "Για την εταιρική διακυβέρνηση, θέματα μισθολογίου και άλλες διατάξεις" Ν 3016/2002 (άρθρα 1-11).
  • "Ομολογιακά δάνεια, τιτλοποίηση απαιτήσεων και απαιτήσεων από ακίνητα και άλλες διατάξεις" Ν 3156/2003 (άρθρα 1-14, 20).
  • "Περί ειδικών διατάξεων αφορωσών τας ανωνύμους εταιρείας" ΝΔ 4015/1959 (άρθρα 1-4).

Επωνυμία

  • "Περί Εμπορικών και Βιομηχανικών, Επαγγελματικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων" Ν 1089/1980
  • Επωνυμία ως προστατευόμενο δικαίωμα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, Απόφαση του Αρείου Πάγου αρ. 1445/1997. 

Θέματα Ισολογισμού

  • "Περί καθιερώσεως του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου" Ν 1041/1980 (άρθρα 47-49).
  • "Περί ορισμού του περιεχομένου και του χρόνου ενάρξεως της προαιρετικής εφαρμογής του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου" ΠΔ 1123/1980 (άρθρο 1).
  • "Μέτρα για την ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και άλλες διατάξεις" Ν 2992/2002 (άρθρο 1).
  • "Δημοσιευμένα Συνοπτικά Οικονομικά Στοιχεία των Εταιρειών που συντάσσουν Ετήσιες και Ενδιάμεσες Οικονομικές Καταστάσεις, σύμφωνα με τα υιοθετηθέντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (ΔΛΠ)" ΑΥΟικΟικΑνάπτ 23861/587/4.6.2004.
  • "Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος" Ν 2238/1994 (άρθρο 29).
  • "Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων" ΠΔ 186/1992 (άρθρα 4 παρ. 1, 2, 7 και άρθρα 26-29).

Ονομαστικοποίηση

  • "Για τον έλεγχο της διαφάνειας στον ευρύτερο χώρο των ΜΜΕ" ΠΔ 310/1996 (άρθρα 3 παρ. 1-3, 4 παρ. 1-3 και 5).
  •  "Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος" Ν 2238/1994 (άρθρα 13 παρ. 1, 2 και άρθρα 38, 39).

Ευρωπαϊκή Εταιρεία

  • "Περί του καταστατικού της ευρωπαϊκής εταιρείας" Κανονισμός (ΕΚ) 2157/2001 του Συμβουλίου.

3. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

  • "Περί Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης" Ν 3190/1955.
  • "Περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών αφορωσών τας Ανωνύμους Εταιρείας και τας Περιορισμένης Ευθύνης" Ν 3505/1956 (άρθρο 3).

4. ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

  • "Περί παροχής φορολογικών κινήτρων διά την συγχώνευσιν ή μετατροπήν επιχειρήσεων προς δημιουργίαν μεγάλων οικονομικών μονάδων" ΝΔ 1297/1972.
  • "Κίνητρα ανάπτυξης επιχειρήσεων, διαρρυθμίσεις στην έμμεση και άμεση φορολογία και άλλες διατάξεις" Ν 2166/1993 (άρθρα 1-5).
  • "Φορολογικό καθεστώς συγχωνεύσεων, διασπάσεων, εισφοράς, ενεργητικού και ανταλλαγής τίτλων μεταξύ εταιρειών διαφορετικών κρατών-μελών ΕΕ" Ν 2578/1998 (άρθρα 1-11, 16).
  • "Περί μεταρρυθμίσεως διατάξεων περί εταιρειών" ΝΔ της 28.4.1923 (άρθρο 2).

5. ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ

  • "Καθορισμός κατώτερων και ανώτερων συντελεστών απόσβεσης" ΠΔ 299/2003.
  • "Απλουστεύσεις και βελτιώσεις στη φορολογία εισοδήματος και κεφαλαίου και άλλες διατάξεις" Ν 3091/2002 (άρθρα 28, 29).

6. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

  • "Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στη φορολογική νομοθεσία και άλλες διατάξεις" Ν 2523/1997 (άρθρα 20, 22 παρ. 8).
  • "Μέτρα για την περιστολή της φοροδιαφυγής, διαρρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία και άλλες διατάξεις" Ν 1882/1990 (άρθρο 25).

7. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

  • "Διακριτικά γνωρίσματα" Ν. 146/1914 (άρθρο 13).
  • "Περί σημάτων" Ν. 2239/1994 (άρθρο 1).
  • Υποβολή δήλωσης κατάθεσης σήματος στο αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εμπορίου, Ν. 2239/1994 (άρθρο 5 παρ. 1).
  • Αμετάκλητη καταχώρηση της απόφασης της Διοικητικής Επιτροπής ή της αμετάκλητης απόφασης των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων στο ειδικό Δημόσιο Βιβλίο Σημάτων, Ν. 2239/1994 (άρθρο 14 παρ. 6).
  • "Μεταφορά τεχνολογίας, εφευρέσεις, τεχνολογική καινοτομία και σύσταση Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας"
    • Δεκτικές βιομηχανικής παραγωγής εφευρέσεις, Ν. 1733/1987 (άρθρο. 5 παρ. 5, 3, 2).
    • Δικαίωμα υλοποίηση εφευρετικής ιδέας, Αστικός Κώδικας (άρθρα 57, 65).
    • Έκδοση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, Ν. 1733/1987 (άρθρο 17 παρ. 3).
    • Καταχώρηση στο μητρώο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και δημοσίευση στο ειδικό δελτίο βιομηχανικής ιδιοκτησίας, Ν. 1733/1987 (άρθρο 12).
    • Μη συμβατική άδεια εκμετάλλευσης, Ν. 1733/1987 (άρθρο 13). 

8. ΑΘΕΜΙΤΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

  • "Περί αθέμιτου ανταγωνισμού" Ν. 146/1914.
    • Παράνομος ανταγωνισμός, άρθρο 3.
    • Προσβολή διακριτικών γνωρισμάτων, άρθρο 13.
    • Σφετερισμός εμπορικών και βιομηχανικών απορρήτων, άρθρα 16-18
    • Επιχειρηματικές πρακτικές αντίθετες στα χρηστά ήθη. άρθρα 5, παρ. 1, 17 & 106 παρ. 1& 2.
    • Πράξεις κατά του οικονομικού συστήματος, Υποτίμηση, άρθρο 7, παρ. 12.
    • Αξίωση προς παράλειψη, άρθρο 10.
    • Αξίωση προς ανάκληση για τις περιπτώσεις της δυσφήμισης και της συκοφαντικής δυσφήμησης των άρθρων 11 και 12
  • Πράξεις κατά του οικονομικού συστήματος, Άνιση μεταχείριση στις συναλλαγές Ν. 703/1977 (άρθρα 1, 2).
  • Αξίωση αποζημίωσης που προϋποθέτει (Αστικός Κώδικας, άρθρο 914) παράνομη ή αθέμιτη πράξη και υπαιτιότητα.
  •  Περί αδικαιολογήτου πλουτισμού, Αστικός Κώδικας, άρθρο 904.
  • Προστασία του καταναλωτή Ν.2251/1994.

9. ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ

  • "Περί συναλλαγματικής και γραμματίου εις διαταγή" Ν. 5325/1932.
  • Προστασία των συναλλασσόμενων, άρθρα 16 παρ. 2, 17, 7, 47, 40 παρ. 3.
  • Η συναλλαγματική ως έγγραφο δημόσιας πίστης, άρθρο 1.
  • Προσδιορισμός χρόνου λήξης συναλλαγματικής, άρθρο 33 παρ. 1.
    • Εγκυρότητα των συναλλαγματικών, ν.δ. 251/1973 (άρθρο 2).

10. ΕΠΙΤΑΓΕΣ

  • Περί επιταγής ή εις διαταγήν αξιόγραφο Ν. 5960/1933.
    • Ικανότητα του εκδότη για δικαιοπραξία, άρθρο 58.
    • Γνησιότητα των επιταγών, άρθρα 1, 2 παρ. 1.
    • Μεταβίβαση της επιταγής εις διαταγήν, άρθρο 14.
    • Μεταβίβαση της επιταγής εις τον κομιστή, άρθρο 20.
    • Κανόνες μεταβίβασης της επιταγής, άρθρα 17-19, 21, 22.

11. ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

  • "Κατάρτιση της Σύμβασης", Αστικός Κώδικας, άρθρα 192-194.
  • "Σύμβαση Εργασίας", Αστικός Κώδικας, άρθρα 648-680.
  • "Σύμβαση Έργου", Αστικός Κώδικας, άρθρα 681-702.
  • "Ενοχές από συμβάσεις γενικά", Αστικός Κώδικας, άρθρα 361-373.
  • "Αρχές για τις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις" , Αστικός Κώδικας, άρθρα 374-388.
  •  "Συμβατική υπαναχώρηση" , Αστικός Κώδικας, άρθρα 289-401.
  • "Έλλειψη συμφωνίας σε μερικά σημεία", Αστικός Κώδικας, άρθρα 195-196.
  • "Ευθύνη από τις διαπραγματεύσεις", Αστικός Κώδικας, άρθρα 197-198.
  • "Σύμβαση με πλειστηριασμό", Αστικός Κώδικας, άρθρο 199.
  • "Ερμηνεία συμβάσεων", Αστικός Κώδικας, άρθρο 200.

12. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

  • Φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, φορολογικοί έλεγχοι και άλλες διατάξεις Ν. 3296/2004.
  • Κατάργηση φορολογικών απαλλαγών και άλλες διατάξει Ν. 2459/1997.
  • Κύρωση του κώδικα φορολογίας εισοδήματος Ν. 2238/1994.
  • Κώδικας διοικητικής δικονομίας Ν. 2717/1999.
  • Φόρος αναπροσαρμογής Ν. 2065/1992.
  • Απλουστεύσεις και βελτιώσεις στη φορολογία εισοδήματος και κεφαλαίου και άλλες διατάξεις Ν. 3091/2002.
  • Απλουστεύσεις και ελαφρύνσεις στη φορολογία εισοδήματος και άλλες διατάξεις Ν. 2753/1999.
  • Φόρος προστιθέμενης αξίας Ν. 1643/1986.
  • Κύρωση των από 31.12.93 και 6.7.94 πέντε δανειακών συμβάσεων μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της τράπεζας της Ελλάδος και άλλες διατάξεις Ν. 2275/1995.
  • Κύρωση κώδικα προστιθέμενης αξίας Ν. 2859/2000.
  • Κανόνες τιμολόγησης, ρυθμίσεις Φ.Π.Α. ηλεκτρονικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις Ν. 3193/2003.
  • Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στη φορολογική νομοθεσία και άλλες διατάξεις Ν. 2523/1997.
  • Μετασχηματισμός των επιχειρήσεων: Συγχωνεύσεις, Μετατροπές και Διασπάσεις Ν.Δ. 1297/1972 ή Ν.2166/1993.
  • Επιβολή φόρου στη συγκέντρωση κεφαλαίου Ν. 1676/1986.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι και βιβλιογραφία

  • Σπυριδάκη Ι.Σ. (1987), Αστικός Κώδικας και Εισαγωγικός Νόμος, Κριτική Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1987.
  • Μιχαλόπουλος Γ., Δερεδάκη Μ. Πολιτάκη Π. (2004), Δίκαιο Εταιριών: ΑΕ–ΕΠΕ–Προσωπικές: Νομολογία κατ' άρθρο, Νομική Βιβλιοθήκη.
  • Γενική Γραμματεία Εμπορίου, Διαδικασίες σύστασης επιχειρήσεων, http://www.gge.gr/09diadsystasis/html/body_index.html 
  • Μαριάς Ε., Σημειώσεις σεμιναρίου, Φυτώριο Ιδεών.
  • SIMAP - Θεσμικές εξελίξεις στον τομέα των δημοσίων προμηθειών εντός της Ε.Ε http://www.simap.europa.eu/ 
  • Πρόσβαση σε αγορές - Μarket Access Database http://mkaccdb.eu.int/mkaccdb2/indexPubli.htm